Resultaten
Gender
De database bevat momenteel 1463 personages uit 333 romans, geschreven door 121 vrouwelijke en 212 mannelijke auteurs. De mannelijke personages zijn met 835 tegenover 623 vrouwen in de meerderheid, hoewel dat verschil eerder duidt op een onevenwichtigheid in de romanselectie dan op een representatienorm.
Kijk maar: vrouwelijke auteurs schrijven vaker over vrouwen en mannelijke auteurs vaker over mannen. Met als verschil dat vrouwen vaker over mannen schrijven dan mannen over vrouwen. Hebben vrouwelijke een groter inlevingsvermogen, zoals het cliché wil, of voegen zij zich naar een literaire, mannelijke norm?
Door die empathische vrouwen of egocentrische mannen raken de fictieve man/vrouw-verhoudingen nooit in balans, ook als de verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke schrijvers 50/50 zou zijn. Deze ongelijke verdeling openbaart zich nu het duidelijkst onder de vertellers. In de romans uit de huidige dataset is het mannelijke vertelperspectief dominant.
Grafiek 1. Man/vrouw-verhoudingen in alle romans
- Alle personages (N = 1463)
- Vertellers (N = 181)
- Hoofdpersonages(N = 517)
- Nevenpersonages (N = 765)
Arbeid
Van hoogleraar Zuid-Aziatische talen tot taxichauffeur en van priester tot bakker: personages in Nederlandstalige romans zitten bepaald niet stil. Wel zijn sommige sectoren beter vertegenwoordigd dan andere. Opvallend is het hoge aantal studenten en scholieren, zowel bij de mannen als de vrouwen. Een goede opleiding lijkt dan ook broodnodig in de diensteneconomie die de fictieve werkelijkheid kenmerkt. Naast de vele schrijvers, kunstenaars en journalisten verdienen veel personages hun geld als docent of arts.
Als we kijken naar verschillen tussen mannen en vrouwen op de fictieve arbeidsmarkt, dan blijkt dat de emancipatie ook in de literatuur nog niet voltooid is. Veelzeggend is het hoge aantal prostituees en huisvrouwen. De werkvloer in de fictieve ziekenhuizen is exemplarisch: artsen zijn vooral mannen, verpleegkundigen vrouwen.
Een ander gegeven is het aantal personages voor wie het 'beroep' niet benoemd werd in de roman. In totaal is dat bij 159 personages het geval: voor 16.05 % van de vrouwen en 7.07% van de mannen blijkt 'beroep' geen kenmerk dat hun identiteit in de roman bepaalde. Dat verschil suggereert dat arbeid in de roman meer een mannenzaak is. Vrouwen worden vaker buiten de professionele sfeer geportretteerd.
Tabel 2. Top 15 beroepen van alle personages (N = 1463)
| Rang | Beroep | Frequentie |
| 1 | scholier | 124 |
| 2 | student | 107 |
| 3 | schrijver | 46 |
| 4 | docent | 44 |
| 5 | kunstenaar | 36 |
| 6 | werkloos | 31 |
| 7 | huisvrouw | 28 |
| 8 | gepensioneerd | 22 |
| 9 | arts | 20 |
| 10 | prostituee | 19 |
| 11 | ondernemer | 18 |
| 12 | eigenaar | 16 |
| 13 | medewerker | 16 |
| 14 | actrice | 15 |
| 15 | journalist | 15 |
Tabel 2. Top 15 beroepen van mannelijke personages (N = 835)
| Rang | Beroep | Frequentie |
| 1 | scholier | 58 |
| 2 | student | 56 |
| 3 | schrijver | 39 |
| 4 | docent | 29 |
| 5 | kunstenaar | 25 |
| 6 | arts | 15 |
| 7 | ondernemer | 14 |
| 8 | werkloos | 14 |
| 9 | gepensioneerd | 14 |
| 10 | boer | 13 |
| 11 | journalist | 11 |
| 12 | eigenaar | 11 |
| 13 | hoogleraar | 11 |
| 14 | medewerker | 10 |
| 15 | soldaat | 9 |
Tabel 2. Top 15 beroepen van vrouwelijke personages (N = 623)
| Rang | Beroep | Frequentie |
| 1 | scholier | 66 |
| 2 | student | 50 |
| 3 | huisvrouw | 28 |
| 4 | prostituee | 18 |
| 5 | werkloos | 17 |
| 6 | actrice | 15 |
| 7 | docent | 15 |
| 8 | verpleegkundige | 11 |
| 9 | kunstenaar | 10 |
| 10 | gepensioneerd | 8 |
| 11 | secretaresse | 8 |
| 12 | schrijver | 7 |
| 13 | medewerker | 6 |
| 14 | zangeres | 5 |
| 15 | arts | 5 |
Leeftijd
De totale populatie van de fictieve samenleving is mooi over de generaties verdeeld (zie grafiek 3). Er is geen sprake van vergrijzing in de literatuur of van een duidelijke oververtegenwoordiging van jonge mensen. Het valt wel op dat de jongste vrouwelijke personages de gemiddelde leeftijd in de totale groep fors omlaag halen. Meer dan de helft van de vrouwen is jonger dan 35, tegenover ca. 35 % bij de mannen. Verder blijkt de leeftijd bij mannen vaker dan bij vrouwen niet ingevuld, terwijl die verhouding bij alle andere kenmerken andersom is. Kennelijk is leeftijd een kenmerk dat bij vrouwen vaker onderdeel is van de manier waarop ze beschreven worden.
Grafiek 3. Verdeling van leeftijdsgroepen
Woonplaats
Van Seoul tot Zwevegem en van Amsterdam tot Port-au-Prince. In welke steden en dorpen wonen personages? Op kaart 1 zijn alle woonplaatsen gemarkeerd. Klik op de markers en ontdek welk personage en welke roman daar gesitueerd zijn. Opvallend is vooral de hoge concentratie in onze literaire hoofdstad Amsterdam.
Kaart 1. Woonplaatsen van personages
Woonplaats (land)
De personages uit de database wonen op diverse plekken in de wereld, verspreid over 43 verschillende landen (zie kaart 2). Op deze kaart is goed te zien welke regio's en landen vaak verbeeld worden in de Nederlandse literatuur. De verspreiding van personages over de wereld per land is weergegeven in de kaart hieronder. De herkomst van personages is ingedeeld in regio's. Klik op een land en ontdek welke personages daar wonen.
Kaart 2. Woonplaatsen van personages per land
