Resultaten

Gender

De database bevat momenteel 1548 personages uit 359 romans, geschreven door 135 vrouwelijke en 224 mannelijke auteurs. De mannelijke personages zijn met 889 tegenover 654 vrouwen in de meerderheid, hoewel dat verschil eerder duidt op een onevenwichtigheid in de romanselectie dan op een representatienorm.

Kijk maar: vrouwelijke auteurs schrijven vaker over vrouwen en mannelijke auteurs vaker over mannen. Met als verschil dat vrouwen vaker over mannen schrijven dan mannen over vrouwen. Hebben vrouwelijke een groter inlevingsvermogen, zoals het cliché wil, of voegen zij zich naar een literaire, mannelijke norm?

Door die empathische vrouwen of egocentrische mannen raken de fictieve man/vrouw-verhoudingen nooit in balans, ook als de verhouding tussen mannelijke en vrouwelijke schrijvers 50/50 zou zijn. Deze ongelijke verdeling openbaart zich nu het duidelijkst onder de vertellers. In de romans uit de huidige dataset is het mannelijke vertelperspectief dominant.

Grafiek 1. Man/vrouw-verhoudingen in alle romans

Alle personages (N = 1548)
Vertellers (N = 189)
Hoofdpersonages(N = 549)
Nevenpersonages (N = 810)

Arbeid

Van hoogleraar Zuid-Aziatische talen tot taxichauffeur en van priester tot bakker: personages in Nederlandstalige romans zitten bepaald niet stil. Wel zijn sommige sectoren beter vertegenwoordigd dan andere. Opvallend is het hoge aantal studenten en scholieren, zowel bij de mannen als de vrouwen. Een goede opleiding lijkt dan ook broodnodig in de diensteneconomie die de fictieve werkelijkheid kenmerkt. Naast de vele schrijvers, kunstenaars en journalisten verdienen veel personages hun geld als docent of arts.

Als we kijken naar verschillen tussen mannen en vrouwen op de fictieve arbeidsmarkt, dan blijkt dat de emancipatie ook in de literatuur nog niet voltooid is. Veelzeggend is het hoge aantal prostituees en huisvrouwen. De werkvloer in de fictieve ziekenhuizen is exemplarisch: artsen zijn vooral mannen, verpleegkundigen vrouwen.

Een ander gegeven is het aantal personages voor wie het 'beroep' niet benoemd werd in de roman. In totaal is dat bij 168 personages het geval: voor 15.9 % van de vrouwen en 7.2% van de mannen blijkt 'beroep' geen kenmerk dat hun identiteit in de roman bepaalde. Dat verschil suggereert dat arbeid in de roman meer een mannenzaak is. Vrouwen worden vaker buiten de professionele sfeer geportretteerd.

Tabel 2. Top 15 beroepen van alle personages (N = 1548)

Rang	Beroep	Frequentie
1	scholier	138
2	student	106
3	schrijver	53
4	docent	44
5	kunstenaar	37
6	werkloos	33
7	huisvrouw	28
8	gepensioneerd	22
9	arts	20
10	ondernemer	19
11	prostituee	19
12	journalist	19
13	actrice	17
14	medewerker	17
15	eigenaar	16

Tabel 2. Top 15 beroepen van mannelijke personages (N = 889)

Rang	Beroep	Frequentie
1	scholier	66
2	student	56
3	schrijver	46
4	docent	29
5	kunstenaar	26
6	ondernemer	15
7	arts	15
8	werkloos	14
9	journalist	14
10	boer	14
11	gepensioneerd	14
12	eigenaar	11
13	hoogleraar	11
14	medewerker	11
15	soldaat	10

Tabel 2. Top 15 beroepen van vrouwelijke personages (N = 654)

Rang	Beroep	Frequentie
1	scholier	72
2	student	49
3	huisvrouw	28
4	werkloos	19
5	prostituee	18
6	actrice	17
7	docent	15
8	verpleegkundige	11
9	kunstenaar	10
10	gepensioneerd	8
11	secretaresse	8
12	schrijver	7
13	medewerker	6
14	zangeres	5
15	arts	5

Leeftijd

De totale populatie van de fictieve samenleving is mooi over de generaties verdeeld (zie grafiek 3). Er is geen sprake van vergrijzing in de literatuur of van een duidelijke oververtegenwoordiging van jonge mensen. Het valt wel op dat de jongste vrouwelijke personages de gemiddelde leeftijd in de totale groep fors omlaag halen. Meer dan de helft van de vrouwen is jonger dan 35, tegenover ca. 35 % bij de mannen. Verder blijkt de leeftijd bij mannen vaker dan bij vrouwen niet ingevuld, terwijl die verhouding bij alle andere kenmerken andersom is. Kennelijk is leeftijd een kenmerk dat bij vrouwen vaker onderdeel is van de manier waarop ze beschreven worden.

Grafiek 3. Verdeling van leeftijdsgroepen

Woonplaats

Van Seoul tot Zwevegem en van Amsterdam tot Port-au-Prince. In welke steden en dorpen wonen personages? Op kaart 1 zijn alle woonplaatsen gemarkeerd. Klik op de markers en ontdek welk personage en welke roman daar gesitueerd zijn. Opvallend is vooral de hoge concentratie in onze literaire hoofdstad Amsterdam.

Kaart 1. Woonplaatsen van personages

Woonplaats (land)

De personages uit de database wonen op diverse plekken in de wereld, verspreid over 43 verschillende landen (zie kaart 2). Op deze kaart is goed te zien welke regio's en landen vaak verbeeld worden in de Nederlandse literatuur. De verspreiding van personages over de wereld per land is weergegeven in de kaart hieronder. De herkomst van personages is ingedeeld in regio's. Klik op een land en ontdek welke personages daar wonen.

Kaart 2. Woonplaatsen van personages per land